Bạn đã bao giờ nghe đến chiếc hộp Skinner? Đó là một phương pháp tâm lý nổi tiếng, từ thời phụ nữ mang thai vẫn uống rượu và chuyện tra tấn lũ chuột để nghiên cứu khoa học được cho là cool ngầu. Chiếc hộp Skinner hoạt động như sau: một con chuột hoặc một số động vật nhỏ khác được đặt trong chiếc hộp có đòn bẩy và bát ăn nhỏ. Con chuột đánh hơi xung quanh chiếc hộp, và không biết chuyện gì đang diễn ra, cuối cùng, nó sẽ tình cờ ấn vào đòn bẩy. Một cục đường nhỏ được thả vào bát. Con chuột nhận ra, chỉ cần nhấn đòn bẩy, chúng sẽ kiếm được bữa ăn ngon lành và nhẹ nhàng. Chúng lặp đi lặp lại, hết lần này đến lần khác. Nếu bạn ngừng cho chuột ăn, chuột khó chịu. Nó nhấn đòn bẩy mãi, một cách điên cuồng, để lấy phần ăn miễn phí cho đến khi kiệt sức.
Chiếc hộp Skinner muốn đưa ra một thông điệp căn bản: khi ở trong điều kiện thoải mái, chúng ta cứ tiếp tục tận hưởng nó, và cuối cùng, nó hình thành nên một cảm giác sung sướng đặc quyền trước điều dễ chịu đó. Nhưng khi phần thưởng mất đi, chúng ta giận dỗi và tỏ ra bất mãn, tức giận.
Trong cuộc sống cũng vậy, những niềm vui nhỏ gửi đến chúng ta bằng một cái ấn nút. Càng có nhiều niềm vui, ta càng mất kiên nhẫn, vì không lấy được phần thưởng xứng đáng. Chúng ta phàn nàn về một email gửi đi chậm, về một bữa ăn đến chậm vì anh chàng shipper không may bị hỏng xe. Người lớn liên tục tung hô sự nóng vội. “Tôi bận lắm!” – họ phàn nàn. Họ lúc nào cũng như đang ở trong một guồng quay, và sự quay cuồng ấy khiến chúng ta mau chóng có kết quả. Ngay bây giờ!
Lòng kiên nhẫn vốn là một phẩm hạnh đẹp. Lòng kiên nhẫn giúp chúng ta bình thản trước vận tốc xoay chuyển khôn lường của vũ trụ. Lòng kiên nhẫn dạy cho ta về sự bình tĩnh trước bất cứ tình huống hay dở nào. Lòng kiên nhẫn khiến chúng ta an nhiên mà sống.
Trong bộ phim huyền thoại Titanic, có một cảnh thế này: khi hai gã kia đang lang thang ngoài boong tàu lúc nửa đêm, họ đột ngột nhìn thấy tảng băng trôi đang lặng lẽ tiến đến như tử thần. Sững lại một lúc, họ thét lên “chúng ta sắp chết rồi!”. Viên thuyền trưởng cố xoay hết bánh lái về một phía trong cơn kinh hoàng. Những tiếng gào thét, thúc dục và mồ hôi mồ kê nhễ nhại. Và rồi, con tàu với kích thước lớn nhất thời bấy giờ đâm vào tảng tăng trôi và cướp đi 1500 sinh mạng chỉ 3g đồng hồ sau đó.
Câu chuyện ấy nói cho ta cách cuộc đời vận hành! Điên cuồng, vội vã, hành động theo bản năng. Trong dòng chảy cuộc sống, chúng ta cố gắng đổi chiều bánh lái, để không va vào tảng băng trôi, quên mất rằng chúng ta vẫn còn quán tính tâm lý, một định dạng, cũng cần được bẻ hướng. Tâm trí con người tập hợp những thói quen cần thiết, trong đó có một dạng thói quen mang tên cảm xúc. Phản ứng mặc định của bạn khi đối diện vấn đề có thể bao gồm giận dữ, đau buồn hay từ bỏ. Bạn là một cỗ máy cồng kềnh được điều khiển bởi những thói quen. Nếu không gầy dựng được những thói quen lành mạnh, có lẽ, ta sẽ mãi giữ cái tinh thần bất ổn luôn luôn ấy đến cuối đời.
Trong chuyến hành trình đi tìm kiếm bản thể cao nhất của chính mình, nhiều người vội vã. Họ muốn câu trả lời ngày một ngày hai. Họ muốn có một thân thể nặng 48kg, cao 1m65 chỉ sau vài tuần tập luyện gym. Nhiều người vì thiếu kiên nhẫn mà đã uống loại thuốc kích thích tăng trưởng thể hình. Nó tương tự như làm giàu. Ai đó bảo “Làm giàu không khó” để kích thích lòng hiếu thắng đạt đến cuộc sống sung túc. Khi mang theo kỳ vọng lớn, mà thời gian lâu dài không khiến họ đạt được tham vọng ấy, họ sẽ tức giận và bỏ cuộc. Thiếu lòng kiên nhẫn, con người có thể hóa điên ngay trong hành động và suy nghĩ của chính mình.
Alexandre Dumas từng nói rằng “chúng ta không bao giờ có thể học được sự can đảm và kiên nhẫn nếu chỉ có niềm vui trên thế gian này”. Mỗi lúc con người đối diện với gian nan, cũng là lúc Thượng đế ban thử thách cho họ, để biết rằng kẻ nào kiên nhẫn và làm chủ cuộc chơi, kẻ nào thì không và phó mặc số phận.
DƯƠNG XUÂN PHI
#DuongXuanPhi
